O okresie wegetacji dużo mówi się w rolnictwie i sadownictwie. I każdy mniej więcej wie, kiedy on się zaczyna i co to jest. No właśnie, mniej więcej… Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że w Polsce wyróżnia się aż 5 stref klimatycznych, z których każda ma inny okres wegetacyjny. Dowiedz się, co to jest i dlaczego wiedza o jego rozpoczęciu i zakończeniu jest taka ważna!
Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o sadzeniu roślin.
Okres wegetacyjny – co to jest?
Okres wegetacyjny – definicja
Okres wegetacyjny to termin, który pojawia się głównie w doniesieniach dla rolników, czasami zdarza się, że pojawiają się o nim wzmianki w prognozie pogody. Jednakże dla ogrodników, także amatorów, jest to także bardzo ważny termin.
Okres wegetacyjny definiuje się jako tę część roku, gdy roślinność może się rozwijać, ponieważ otrzymuje dostateczną ilość wilgoci i ciepła. W każdej części świata średnia dobowa temperatura, która zapewnia takie warunki może być inna. W Polsce jest to okres, kiedy średnia dobowa temperatura powietrza z pięciu kolejnych dni wynosi więcej niż 5 stopni Celsjusza. W klimacie umiarkowanym, w którym znajduje się nasz kraj, okres wegetacyjny liczy się także od ostatnich wiosennych przymrozków do pierwszego jesiennego spadku temperatury poniżej zera.
Okres wegetacji roślin – kiedy się zaczyna i kończy
W Polsce początek okresu wegetacji jest bardzo różny. Różnice na terenie naszego kraju są naprawdę znaczne. Co więcej – w każdym roku dzień rozpoczęcia okresu wegetacji może się od siebie różnić. Najłatwiej jest wyznaczyć go za pomocą momentu kwitnienia niektórych roślin.
Rolnicy początek okresu wegetacyjnego określają w momencie rozkwitania leszczyny, kaczeńców i podbiału, jeszcze zanim ruszą trawy. Jego koniec to moment, kiedy zaczynają opadać liście kasztanowca i brzozy. Tylko w tym czasie rośliny mogą się rozwijać. Poza okresem wegetacyjnym obumierają, a te, które są mrozoodporne i wieloletnie – wchodzą w okres uśpienia. Jeśli szukasz więcej podobnych porad, sprawdź także ten artykuł z kalendarzem ogrodnika.
Przydatne akcesoria w ogrodzie - ceny miło cię zaskoczą
Długość okresu wegetacyjnego w Polsce
Okres wegetacyjny w Polsce
W Polsce okres wegetacyjny ma różną długość. Najwcześniej rozpoczyna się już przed 25 marca, najpóźniej 15 kwietnia. Również czas jego zakończenia może być różny – czasami ten moment to dopiero listopad.
Rastna doba na Poljskem je tesno povezana z njeno geografsko lego. Na svetu obstaja 12 podnebnih pasov, odpornih proti zmrzali, pri nas pa so štirje, čeprav nekateri raziskovalci pravijo, da jih je celo 5. Zdi se, da zemljevid Poljske ni tako obsežen, a vseeno. Najhladnejše območje je opredeljeno kot 5b. To so seveda Suwałki, kjer povprečna zimska temperatura doseže največ minus 26 stopinj. Vzhodni del države je 6A - pozimi je temperatura le minus 23 stopinj. Osrednja Poljska je spet cona 6b - tukaj najnižja povprečna temperatura doseže največ minus 20 stopinj, pogosteje do minus 17. Drugi del države - Zielona Góra in Wrocław, pa tudi pas zahodnega dela zemljevida so še toplejši - 7a, kjer je najnižja povprečna temperatura pozimi -17 stopinj.
Dolžina rastne sezone in rastline, ki jih lahko gojimo v njih, so odvisne od območij trdote. Včasih proizvajalci na embalaži semen in čebulic ali v loncih sadik označijo območje odpornosti proti zmrzali, v katerem lahko rastlina preživi zimo.
Najdaljša in najkrajša rastna sezona
Če poznamo območja trdote pri nas, je enostavno odgovoriti na vprašanje, kje je najdaljša in najkrajša rastna sezona. Začne se najzgodneje v obdobju Tarnów, Leszno in Wrocław, konča pa se tudi konča najkasneje. Rastna doba v tem delu države je celo 220 dni. Spodnja Šlezija je torej kraj, kjer lahko ponovite posevke in začnete sejati zelo zgodaj - celo 10-15 dni prej, kot priporočajo proizvajalci. Tam tudi trave rastejo hitreje in začetek pomladi lahko vidite že prej.
V gorah, ob baltski obali, v Šlezijski nižini in v Podkarpatskih dolinah je rastna doba najkrajša. Začne se šele okoli 15. aprila in traja le približno 100 dni. V primeru Suwałkih in vzhodnega dela države, na primer Białystoka, je odvisno od vremena 150–160 dni. Tu se gojenje začne nekoliko pozneje kot navodila na embalaži. V osrednjem, nižinskem delu države traja rastna sezona približno 190-200 dni. To je sprejeto kot standard za poljsko podnebje in takšna dolžina je predvidena v vseh študijah o gojenju rastlin.
Rastna doba in podnebne spremembe
Zdi se, da se dolžina rastne sezone v zadnjih letih spreminja. Zdi se, da je treba zaradi podnebnih sprememb spremeniti zemljevid poljskih območij trdote. Ko se pozneje ohladi in se povprečne temperature v najhladnejših mesecih postopoma povečujejo, se lahko rastna sezona podaljša po vsej državi. Raziskovalci odkrivajo, da se je podaljšanje obdobja med zadnjo spomladansko pozebo in prvo jesensko zmrzaljo že zgodilo.
V zadnjih 30 letih se je rastna rast rastlin po Evropi v povprečju povečala za več kot 10 dni. Izkazalo se je, da se kmetijska jesen začne 8,2 dni kasneje, pomlad pa približno tri dni prej. Je to veliko? No, dovolj, da bo donos nekoliko večji. In dovolj, da se resnično ukvarjamo s podnebnimi spremembami in globalnim segrevanjem.
Dolžina rastne sezone se je v zadnjih letih povečala za 0,8 dni na leto. To pomeni, da se bo leta 2030 rastna sezona podaljšala za nadaljnjih 10 dni. V nekaj letih se lahko izkaže, da bodo obdobja počitka za rastline zelo kratka. Ni znano, ali bodo zadoščali, da se bodo lahko v naslednjem letu pravilno obnovili in razvili. Po drugi strani pa omogoča gojenje bolj občutljivih rastlin, odpornih proti zmrzali, v toplejših predelih države, ki so do zdaj v naših razmerah propadle.
